Rondom de luchtkwaliteit in de IJmond zijn veel partijen betrokken. Onder andere provincie Noord-Holland en gemeenten Beverwijk, Heemskerk en Velsen.

GGD Kennemerland heeft geen bevoegdheden om te handhaven wanneer bedrijven milieuvergunningen overtreden. De Omgevingsdienst(en) voeren het toezicht op het naleven van de vergunning uit.

In 2019 is het RIVM een project gestart over grafiet en gezondheid, met als doel vragen aan GGD Kennemerland, omgevingsdiensten en provincie Noord-Holland, die gesteld zijn tijdens bewonersbijeenkomsten zoveel mogelijk te beantwoorden met bestaande kennis. Verder zijn er veegmonsters genomen om meer te weten te komen over de samenstelling van het grafietstof en eventuele effecten op de gezondheid.

Om na te gaan wat luchtverontreiniging, afkomstig van Tata steel, voor mogelijke invloed heeft op de gezondheid van de inwoners van de IJmond, heeft het RIVM hier in 2009 onderzoek naar gedaan. Onderzoek kon destijds niet zonder twijfel uitwijzen dat de lichte verhoging van gezondheidsklachten toe te wijzen was aan de uitstoot van Tata Steel. Daarom is besloten een Gezondheidsmonitor in te zetten. Met de Gezondheidsmonitor wordt elke vier jaar door GGD Kennemerland en het RIVM onderzocht wat de gezondheidssituatie is in de IJmond. Door de onderzoeken te herhalen kunnen we mogelijke trends signaleren.

In de Gezondheidsmonitor IJmond wordt onderzocht of er, in vergelijking tot de rest van regio Kennemerland, meer of minder ongerustheid, chronische aandoeningen of medicijngebruik is, in verhouding met de luchtkwaliteit in de regio.

GGD Kennemerland verstuurt iedere vier jaar naar willekeurig gekozen inwoners boven de 19 jaar in de gemeenten Beverwijk, Heemskerk en Velsen een vragenlijst. Hierin staan vragen over bijvoorbeeld hinder van roet, rook, geur en geluid en of inwoners zich zorgen maken over hun gezondheid. Het RIVM maakt een analyse van medicijngebruik voor een aantal ziekten in samenhang met luchtkwaliteit. De resultaten van deze onderzoek worden gepresenteerd in de Gezondheidsmonitor IJmond.

In 2012 en 2016 is er een Gezondheidsmonitor uitgevoerd. In 2020 is er weer een onderzoek. De resultaten van die Gezondheidsmonitor verschijnen in 2022. Benieuwd naar alle uitkomsten van de onderzoeken? Kijk dan hier.

In het kort: Gezondheidsmonitor IJmond 2012
De eerste gezondheidsmonitor IJmond is uitgevoerd in 2012. De resultaten zijn in januari 2014 bekend gemaakt. In de rapporten is het IJmondgebied verdeeld in hoog belaste gebieden (direct rondom de basismetaalindustrie) en laag belaste (overige) gebieden.

Wat valt op
Tot ruim een derde van de inwoners die in het hoogst belaste gebied woont, ervaart geur-, stof-, roet-, rook,- en/of geluidhinder van bedrijven/industrie in de IJmond. Bijna een derde van deze groep inwoners is bezorgd over de eigen gezondheid gerelateerd aan bedrijven en industrie. Dit aantal is aanmerkelijk hoger dan het aantal in de lager belaste gebieden.

In 2012 blijken er geen duidelijke aanwijzingen te zijn voor een nadelig gezondheidseffect van de uitstoot van Tata Steel op astma/COPD, hart- en vaatziekten, hoge bloeddruk en medicijngebruik voor deze aandoeningen.

In het kort: Gezondheidsmonitor IJmond 2016
Bij de tweede monitor zijn de gegevens tot en met 2016 geanalyseerd. Begin 2018 zijn de resultaten gepubliceerd.

Wat valt op

•  De luchtkwaliteit in de IJmond is licht verbeterd in de periode 2012-2016.
• Ten opzichte van 2012 is de geluidhinder en hinder die inwoners ervaren van stof, roet en rook door de industrie in de gehele IJmond grotendeels gelijk gebleven.
• In de hele IJmond en in het hoogst belaste gebied vlak rondom de industrie is de geurhinder verminderd.
• Naarmate inwoners dichter bij (snel)wegen en industrie wonen neemt de ervaren hinder toe.
• In Uitgeest heeft gemiddeld 5% van de inwoners hinder van industrie.
• In Beverwijk heeft gemiddeld 19% van de inwoners hinder van industrie.
• 20% van de volwassenen in de IJmond is bezorgd om de gezondheid vanwege bedrijven of industrie.
• Er zijn aanwijzingen dat in Beverwijk Oost, Heemskerk en Santpoort Noord de luchtwegaandoening COPD en hart- en vaatziekten (bij een woonduur van meer dan 10 jaar), meer voorkomen.
• In het gebied met de hoogste concentratie fijnstof (IJmuiden, Velsen Noord en Zuid, Driehuis, Beverwijk west en Wijk aan Zee) komt suikerziekte juist vaker voor.
• In de gezondheidsmonitor IJmond 2012 was dit beeld van chronische aandoeningen niet zichtbaar. Om meer te kunnen zeggen over of deze chronische aandoeningen meer voorkomen door fijnstof in de nabijheid van de industrie, is vervolg van de monitor nodig.
• Er zijn aanwijzingen voor een samenhang tussen het gebruik van medicijnen voor hoge bloeddruk, hart- en vaatziekten en suikerziekte en de uitstoot van fijnstof door Tata steel. Maar ook overgewicht en rookgewoonten kunnen deze uitkomst beïnvloeden.

Aanbevelingen
In het rapport wordt aanbevolen om een verdere verbetering van de luchtkwaliteit in de IJmond te realiseren, de luchtkwaliteit te blijven monitoren en door te gaan met maatregelen om hinder en bezorgdheid onder de inwoners te verminderen.

Om hinder door en contact met neergekomen stof te beperken adviseren we:

• Was stof van je handen met water en zeep.
• Stof op tuinmeubilair e.d. kan met warm water en zeep worden verwijderd.
• Voorkom inlopen van het stof in huis. Wanneer het stof toch in huis terecht is gekomen kan het met een natte dweil schoongemaakt worden.
• Neem contact op met Tata Steel voor schoonmaken als er veel stof in je huis ligt.
• Sluit tijdelijk ramen en deuren als er een grafietstofwolk van het terrein van Tata steel komt. Tata steel heeft daarvoor nu een SMS service opgestart.

Verder heeft GGD Kennemerland aan Tata steel het advies gegeven om bij veel stofhinder ook kinderspeeltoestellen in de buurt schoon te maken.

Met de app Mijn Luchtkwaliteit wordt dagelijks een voorspelling van luchtkwaliteit en advies over eventuele klachten gegeven. Download de app voor IOS of Android.

Op luchtmeetnet.nl worden actuele luchtmetingen en metingen uit het verleden op meetpunten van het RIVM, GGD Amsterdam en DCMR getoond.