Geplaatst op: 19-04-2018 om 11:38 uur
Laatst gewijzigd op: 10-03-2023 om 16:32 uur

IJmond en gezondheid

Voor informatie over gezondheid en leefomgeving kun je contact opnemen met het team leefomgeving

  • tel. 023 515 9500 (maandag t/m vrijdag 09.00 - 17.00 uur).
  • of via de email naar: leefomgeving@vrk.nl

In de IJmond (Beverwijk, Heemskerk en Velsen) wordt de leefomgeving zwaarder belast dan in andere gebieden. Dit komt door wegverkeer, (metaal)industrie en scheepvaart. Bewoners van deze regio ervaren meer hinder door stof, geur en geluid. Er is ook meer bezorgdheid over gezondheid en sommige klachten en ziekten komen vaker voor. 

Luchtkwaliteit

De luchtkwaliteit in de IJmond voldoet aan de Europese normen, maar niet aan de advieswaarden van de WHO (World Health Organisation). Dat betekent dat de gezondheid beïnvloed wordt door de luchtkwaliteit. Industrie (o.a. van het Tata Steel terrein) veroorzaakt een belangrijk deel van de luchtverontreiniging.  Andere bronnen zijn weg- en scheepverkeer. Ook komt een deel van buiten de regio.

Luchtverontreiniging bestaat onder andere uit fijnstof. Fijnstof is een verzamelnaam voor zeer kleine deeltjes en kan bestaan uit verschillende soorten stoffen. Wie aan hogere concentraties fijnstof wordt blootgesteld, heeft mogelijk vaker luchtwegklachten. Op lange termijn bestaat een grotere kans op een longziekte of hart- en vaatziekte. Naast fijnstof hebben ook bijvoorbeeld stikstofoxiden en ozon invloed op de gezondheid. De samenstelling van de lucht verandert onder invloed van weersomstandigheden en de uitstoot van de verschillende bronnen op een dag. Op dagen van slechtere luchtkwaliteit kunnen mensen meer klachten ondervinden.

Zichtbaar stof

Vooral in de directe omgeving van het Tata Steel terrein is sprake van zichtbaar stof, bijvoorbeeld op tuinmeubels en speeltoestellen. Dit stof bestaat uit verschillende onderdelen, waaronder lood en verbrandingsresten. Voor grof stof geldt dat het dichter bij de bron neerdaalt. Simpelweg omdat het zwaarder is dan fijnstof en zich minder ver door de lucht verplaatst.

Inademen van grof stof heeft minder effect op de gezondheid.  Het blijft in de regel hangen in de bovenste luchtwegen. Van daar wordt het met slijm opgehoest of uitgesnoten. Door inslikken van dit slijm kunnen wel deeltjes in het maagdarmkanaal komen. Dit gaat echter niet om grote hoeveelheden, wat de kans op gezondheidseffecten klein maakt.

Met name jonge kinderen kunnen wat grotere hoeveelheden stof binnenkrijgen, omdat zij vaker dan volwassenen hun handen in hun mond steken. Dit gebeurt bijvoorbeeld na het aanraken van vervuilde speeltoestellen, of na spelen in losse aarde, of in een zandbak waar stof is neergedaald.

Zichtbaar stof heeft daarnaast voor veel mensen invloed op hun welbevinden. Omdat het stof zichtbaar is, worden mensen zich bewust van de industrie in de buurt en van de luchtvervuiling. Dit kan het welbevinden aantasten en zorgen aanwakkeren. Dit is een niet te negeren gezondheidseffect.

Geur

In de IJmond is vaak sprake van geurhinder, ook stankoverlast genoemd. Bekende geuren zijn van de kooksfabriek, een zwavel (rotte eieren) geur, chemische geuren en metaal-/ ijzerachtige geuren. Het is lastig in beeld te brengen welke stof geurhinder veroorzaakt. Dat komt omdat geuren elkaar onderling kunnen beïnvloeden (versterken of maskeren), of dat mensen eenzelfde geur vaak verschillend omschrijven en er grote verschillen zijn in gevoeligheid voor geur.

Het ruiken van een geur betekent niet direct dat er sprake is van een effect op de gezondheid. Zwavelstoffen bijvoorbeeld worden bij een veel lagere concentratie opgemerkt dan dat er blijvend effect te verwachten is op de gezondheid. Een omgekeerd voorbeeld is fijnstof. Dat kan wel gezondheidseffecten veroorzaken, maar heeft geen geur.

Het waarnemen van hinderlijke geur op zich, heeft wel effect op de gezondheid en het welbevinden op dat moment. Sommige mensen krijgen last van misselijkheid, hoofdpijn of andere onaangename reacties. Deze klachten verdwijnen in de regel als de geur niet meer wordt waargenomen. Ook heeft het waarnemen van geur een alarmerend effect, zeker als er al zorgen bestaan over de luchtkwaliteit en het inademen van ongewenste stoffen. Daardoor bestaat de kans dat mensen hun gedrag hierop aanpassen (ramen sluiten, niet meer naar buiten gaan) met alle bijbehorende, negatieve gevolgen.

Luchtkwaliteit - Wat kan ik doen?

Het is niet te voorkomen dat je luchtverontreiniging inademt. Wil je weten hoe de actuele luchtkwaliteit is, dan kun je kijken op www.luchtmeetnet.nl. Hierop staat bijvoorbeeld het advies op slechtere dagen geen grote, lichamelijke inspanning te leveren. Dit is vooral belangrijk voor mensen met luchtwegproblemen. Vooropgesteld: lichaamsbeweging is belangrijk en goed voor de gezondheid.

Daarnaast is een goede luchtkwaliteit binnenshuis belangrijk. Ook daar zijn bronnen van luchtverontreiniging, zoals stoffen die vrijkomen bij koken, sigarettenrook, huisdieren, materiaal van meubels en het branden van kaarsen of een open haard. Ventileer daarom continu met een rooster of raampje. En zet dagelijks de ramen een keer tegen elkaar open. Kan dat een dag niet door geuroverlast of erg slechte luchtkwaliteit van buiten, pak dan de volgende dag de draad weer op. De luchtkwaliteit buiten is bijna altijd beter dan in huis.

Veel gestelde vragen

Luchtkwaliteit - Wat doet de GGD?

De GGD adviseert gemeenten te zorgen voor zo goed mogelijke luchtkwaliteit in de regio. Hoe? Door de uitstoot van industrie en verkeer te beperken, maar ook door bijvoorbeeld in ruimtelijke plannen rekening te houden met de afstand van woningen en scholen tot grote wegen of industrie. Verder motiveert de GGD gemeenten in heel Kennemerland mee te doen aan het landelijke Schone Lucht Akkoord.

Met het zogenaamde luchtmeetnet (onder beheer van GGD Amsterdam) houdt de GGD zicht op de luchtkwaliteit in de regio. Deze gegevens worden gebruikt als basis voor advisering.

Veel gestelde vragen

Zichtbaar stof - Wat kan ik doen?

Let bij jonge kinderen goed op dat zij zo min mogelijk stof in de mond krijgen. Dat betekent: aandacht voor handen wassen na het spelen en voor het eten en regelmatig schoonmaken van speelgoed en meubels in de tuin. Met deze maatregelen kun je de risico’s beperken. En het is ook niet erg als een kind een keer een kleine hoeveelheid stof binnenkrijgt. Als het bijvoorbeeld eens een boterham met vuile handen eet, heeft dat geen gevolgen.

Heb je een moestuin, spoel geteelde gewassen dan voor consumptie goed af. Ook hier geldt: was je handen na werken in de (moes-) tuin. Het stof uit de lucht is daarmee voor het grootste deel verwijderd. Er bestaat een kans dat de vervuiling dieper in de bodem terecht is gekomen en via de wortels in de plant wordt opgenomen. Verschillende gewassen nemen verschillende stoffen in verschillende mate op, en niet altijd in de eetbare delen. Als je varieert met wat je verbouwt en niet alleen maar uit de moestuin eet, is de kans klein dat je via deze weg te veel ongewenste stoffen binnenkrijgt.

Meldt een opvallende hoeveelheid neergedaald stof bij de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied: Melden overlast Noordzeekanaalgebied

Zichtbaar stof - Wat doet de GGD?

De GGD benadrukt in haar advisering aan gemeenten het belang van een schone leefomgeving, die uitnodigt om naar buiten te gaan en te bewegen. Terugdringen van de stofneerslag is daar een belangrijk onderdeel van.

Geur - Wat kan ik doen?

Tegen geurhinder is niet veel te doen. De sterkte van de geur kan per dag verschillen omdat bijvoorbeeld het weer hierin ook een rol speelt. Als je denkt dat het goed is de ramen en/ of ventilatieroosters dicht te doen op dagen dat je veel last hebt van de geur, zet ze dan weer open als de overlast minder is.

Blijf gewoon naar buiten gaan, dat is gezond.

Meldt een opvallende of ongewoon lang aanhoudende geur bij de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied: Melden overlast Noordzeekanaalgebied

Veel gestelde vragen

Geur - Wat doet de GGD?

Samen met de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied (ODNZKG) en de provincie werkt de GGD aan een systeem om geur en eventuele klachten beter te monitoren. Daarnaast registreert de GGD overlast met de Gezondheidsmonitor. Ook vraagt de GGD regelmatig aandacht bij de IJmondgemeenten voor het grote aantal mensen dat hinder ondervindt van geur in de omgeving van de industrie. De GGD onderschrijft de rol van geur in het programma Tata Steel van de provincie Noord-Holland en heeft de ODNZKG inhoudelijk advies gegeven bij de ontwikkeling van geurbesluiten.

Veel gestelde vragen